Książki o rodzinie

Literatura piękna

Małgorzata Kur, Król zwierząt, ilustr. Joanna Rusinek, Wydawnictwo BIS, 3013 – przed Kubą trudna praca domowa: musi napisać, do jakiego zwierzęcia porównałby swojego tatę. Kuba obserwuje tatę i za każdym razem, gdy już wybrał odpowiedniego zwierzaka, musi zmienić zdanie: tata nie jest królem-lwem, nie jest silny jak niedźwiedź, ani szybki jak gepard, ani mądry jak sowa. Tata robi zakupy, gotuje i zajmuje się dziećmi. Praca domowa sprawia, że Kuba przygląda się własnej rodzinie, w której daleko do tradycyjnego podziału ról.
Annette Aubrey, Rodzina Zuzi, ilustr. Patrice Barton, „Jak zrozumieć… Adopcja”, wydawnictwo Gruner+Jahr Polska, 2013 – książka o rodzinie adopcyjnej. Zuzia spostrzega, że jej wygląd różni się od wyglądu mamy i jest ciekawa dlaczego. Rodzice wyjaśniają jej, w jaki sposób stała się częścią rodziny, tłumaczą, dlaczego została adoptowana, i zapewniają o swej miłości do niej. Książka zawiera wskazówki dla rodziców i nauczycieli.
Annette Aubrey, Zawsze będziemy rodziną, ilustr. Patrice Barton, „Jak zrozumieć… Rozwód”, wydawnictwo Gruner+Jahr Polska, 2013 – książka o rozpadzie rodziny. Tatuś Jasia postanawia opuścić dom. Chłopiec jest przerażony i czuje się winny. Rodzice uspokajają go, zapewniają o swojej miłości do niego i o tym, że mimo rozstania zawsze będą rodziną.
Asa Lind, Chusta babci, ilustr. Joanna Hellgren, Wydawnictwo Zakamarki, 2013 – książka o przyjaźni i odchodzeniu. Babcia wraca ze szpitala, w domu panuje chaos: przyjechała rodzina, przyszli sąsiedzi, wszyscy coś mówią, płaczą. Dwoje dzieci próbuje znaleźć miejsce, by pomyśleć. Ale gdzie najlepiej schować się w gwarnym, pełnym ludzi domu – pod chustą babci. Właśnie tam dzieci znajdują schronienie i myślą. A o czym? O różnych rzeczach, których nie rozumieją dorośli, z wyjątkiem babci.
Zofia Stanecka, Świat według dziadka, ilustr. Bogna Pniewska, Wydawnictwo „W drodze”, 2013 – opowieść o budowaniu więzi między dziadkiem a wnukiem i o pożegnaniu z bliską osobą. Początkowo Ryś nie przepada za dziadkiem Franciszkiem – dziadek „był stary, pomarszczony i dziwnie pachniał”. Z czasem przezwycięża niechęć do niego. Zaprzyjaźniają się, wspominają czasy, gdy dziadek był młodszy, a mama Rysia całkiem mała, rozmawiają o życiu, wychodzą na spacer, robią kakao, idą do fotografa. Rysio nawet nocuje u dziadka. Niestety dziadek choruje i trafia do szpitala. Wprawdzie powraca do zdrowia, ale na spacerze z Rysiem kupuje balonik, który porywa go do nieba. Książka wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.
Joanna Papuzińska, Mój tato szczęściarz, ilustr. Maciej Szymanowicz, „Rodzinnie o historii”, Muzeum Powstania Warszawskiego, Wydawnictwo Literatura, 2013 – co roku, w sierpniu Asia, jej młodszy brat i tata idą na Stare Miasto, by powspominać wojnę i Powstanie Warszawskie. Tata był szczęściarzem: żołnierz niemiecki ranił go w rękę, ale nie zabił; gdy przeprawiał się kanałami, przewrócił się, ale inni pomogli mu się podnieść; na szpital polowy, w którym się leczył, spadły bomby, ale tata przeżył, bo uratował go stół, pod którym spał. Raz tylko miał pecha, po upadku Powstania nie otrzymał paczki, którą wysłał mu stryjek, bo miał fałszywe dokumenty. Ale i tak szczęście mu dopisało: udało mu się przeżyć i odnaleźć dzieci.
Joanna Papuzińska, Asiunia, ilustr. Maciej Szymanowicz, Muzeum Powstania Warszawskiego, Wydawnictwo Literatura, 2011 – wojna zabiera pięcioletniej Asiuni mamę, tatę, braci i dom. Dziewczynka tuła się po obcych mieszkaniach, aż trafia na wieś do babci. Przeżywa beztroskie wakacje, ale po nich nasilają się bombardowania: zbliża się front, a w Warszawie wybucha Powstanie. Asiunia wraz z rodziną musi opuścić dom. Gdy do niego wracają, dom jest zniszczony, w dodatku nadciąga zima, brakuje jedzenia. Udaje im się przetrwać dzięki „pomyślunkowi” – zaradności i pracowitości. Pod koniec wojny Asiunia wraz z rodziną przedostaje się do Stoczka, gdzie odnajduje ją tata. Książka oparta na wspomnieniach prof. Joanny Papuzińskiej.
Vilma Costetti, Monica Rinaldini, Kubuś będzie miał braciszka, Wydawnictwo Czarna Owieczka, 2011 – książka o uczuciach starszego rodzeństwa. Kubuś dowiaduje się, że będzie miał braciszka. Bardzo się cieszy i czeka na niego z niecierpliwością: będzie miał się z kim bawić. Gdy okazuje się, że na świat przyjdzie dziewczynka, jest zawiedziony. Jednak, kiedy odwiedza siostrzyczkę w szpitalu, czuje się dumny i szczęśliwy.
Vilma Costetti, Monica Rinaldini, Kubuś ma siostrzyczkę, Wydawnictwo Czarna Owieczka, 2011 – książka o uczuciach starszego rodzeństwa. W domu Kubusia pojawia się mała siostrzyczka. Początkowo chłopczyk jest zadowolony, ale radość szybko mija. Zastępuje ją złość: siostrzyczka śpi albo płacze, a rodzice nie mają dla Kuby czasu. Chłopczyk buntuje się, jest niegrzeczny. Czuje się osamotniony i niechciany. Dzięki cierpliwości i pomocy rodziców powoli oswaja się z nową sytuacją.
Katarzyna Kotowska, Jeż, ilustr. Katarzyna Kotowska, wydawnictwo Egmont, 1999 – historia rodziny adopcyjnej oparta na przeżyciach autorki. Kobieta i mężczyzna zbudowali dom z ogrodem – dobre miejsce dla dziecka. Ale dziecko nie chciało przyjść. Zrozumieli, że urodziło się komuś innemu. Postanowili je odszukać i znaleźli w Domu Dzieci. Przygarnęli Chłopca-Jeża, pokrytego kolcami strachu i nieufności. Otoczony miłością przybranych rodziców, chłopiec pomału je gubił, a gdy po raz pierwszy powiedział „mamo”, po kolcach nie zostało ani śladu.
Agnieszka Porzezińska, Skąd się biorą rodzice? Nie-bajka o adopcji, ilustr. Magdalena Bryll, Edycja Świętego Pawła, 2010 – adopcja widziana oczami dziecka. Mały Groszek, chłopiec bez imienia, po urodzeniu zostaje w szpitalu. Karmią go tam, dbają o niego, leczą, gdy choruje, ale nikt nie okazuje mu serdeczności. Chłopczyk boleśnie to przeżywa. Pewnego dnia do szpitala przyjeżdżają Pani i Pan, którzy mają wszystko z wyjątkiem dziecka. Zabierają Groszka do domu, otaczają go opieką i miłością. Początkowo chłopczyk jest przestraszony, ale z czasem nabiera zaufania do nowych rodziców. I przestaje być Groszkiem – zostaje Jasiem.
Monika Krajewska, Mój młodszy brat, ilustr. Bogusław Orliński, wydawnictwo Media Rodzina, 2009 – książka o chorobie, ale też o uprzedzeniach, stereotypach i potrzebie tolerancji. Młodszy brat Zuzi Antek ma zespół Downa. Nie martwi to dziewczynki do czasu, gdy jeden z kolegów nazywa go debilem i odmawia wspólnej zabawy. Jego zachowanie zakłóca spokój Zuzi i sprawia przykrość jej rodzinie. Z pomocą przychodzi nauczycielka, która rozmawia z dziećmi o różnych formach i powodach niepełnosprawności.
Agnieszka Frączek, Jeśli bocian nie przyleci, czyli skąd się biorą dzieci, ilustr. Iwona Cała, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2008 – książka o adopcji. Wierszowane opowiadanie o mamie i tacie, którzy poznali się, pokochali i pragnęli dziecka, ale bocian nie chciał go im przynieść. Mama i tata postanawiają wyruszyć na jego poszukiwanie. Przybywają w samą porę – czeka na nich „różowy, śmieszny stworek”. Zabierają go do domu i tworzą szczęśliwą rodzinę.
Svein Nyhus, Tato!, Wydawnictwo EneDueRabe, 2008 – książka o braku ojca. Nie wiemy, co stało się z tatą Tomka – jest w pracy, w podróży, opuścił rodzinę, umarł? Wiemy tylko, że chłopczyk bardzo za nim tęskni. Wyobraża sobie, jaki tata był w dzieciństwie, jaki prezent dostałby od niego, gdyby przyszedł, jak wspólnie by się bawili. W oczach Tomka tata jest doskonały, wszystko potrafi i rozumie.
Ivona Březinová, Cukierek dla dziadka Tadka, ilustr. Justyna Mahboob, Wydawnictwo Piotra Marciszuka STENTOR, 2008 – książka o radzeniu sobie z chorym na chorobę Alzheimera. Mały Janek ma pradziadka. Pewnego razu do domu przyprowadza go policja, ponieważ staruszek nie mógł sobie przypomnieć, gdzie mieszka. Skleroza pradziadka, powód wielu humorystycznych sytuacji, początkowo nie wywołuje niepokoju rodziny. Z czasem jego zachowanie staje się przykre i niebezpieczne dla domowników i niego samego: zapomina o wnuku podczas zakupów, zatrzaskuje się w łazience, używa gorącego żelazka jako przycisku do gazet, oczernia rodzinę przed sąsiadami, siada za kierownicę samochodu, zażywa za dużo leków. Pradziadek cierpi na chorobę Alzheimera. Rodzina z trudem radzi sobie z sytuacją. Prawdziwym towarzyszem i opiekunem pradziadka staje się mały Janek.
Davide Cali, Anna Laura Cantone, Tata na miarę, wydawnictwo Egmont, 2007 – książka o braku ojca. Dziewczynka ma doskonałą, najmądrzejszą i najpiękniejszą na świecie mamę, ale nie ma taty. Wraz z mamą postanawiają go poszukać. Też musi być najlepszy, silny, mądry i przystojny. Dają ogłoszenie do gazety i znajdują supertatę – zupełnie innego, niż szukały.
Keiko Kasza, Mamusia dla Koko, ilustr. Keiko Kasza, wydawnictwo Amber, 2004 – książka o adopcji. Samotny ptaszek Koko wyrusza na poszukiwanie mamy. Nie jest nią ani żyrafa, ani pingwin, ani mors – nie chcą go, bo różni się od nich wyglądem. Koko spotyka niedźwiedzicę, która – choć też do niego niepodobna – postanawia zostać jego mamą. W domu niedźwiedzicy Koko spotyka inne przygarnięte przez nią zwierzątka… wcale nie niedźwiadki.
Poradniki

Zubrzycka Elżbieta, Będziemy mieli Drugie Dziecko! Magia serca i miłości, ilustr. Monika Pollak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2009 – o tym, jakie zmiany wywołują narodziny dziecka w życiu starszego rodzeństwa i rodziców. O zmartwieniach związanych z pojawieniem się drugiego dziecka w rodzinie. Rodzice martwią się tym, jak podzielić miłość między dzieci i utrzymać większą rodzinę. Starsze dziecko martwi się, że młodsze zabierze mu miłość rodziców.
Emily Menendez-Aponte, Będziesz mieć rodzeństwo! Poradnik dla starszego brata lub siostry, ilustr. R.W. Alley, „Skrzat od dobrych rad”, Edycja Świętego Pawła, 2009 – o tym, skąd się biorą dzieci, i o przygotowaniach związanych z narodzinami nowego dziecka. O emocjach starszego rodzeństwa towarzyszących pojawieniu się młodszego brata lub siostry i potrzebie przygotowania go na zmiany. O trudnościach w zaakceptowaniu tych zmian przez starsze dziecko – obawie przed utratą miłości rodziców i złości, oraz pożytkach płynących z posiadania młodszego rodzeństwa. Książka zwiera wskazówki dla rodziców i opiekunów.
R.W. Alley, Nieznośni bracia i samolubne siostry. O rywalizacji rodzeństwa, ilustr. R.W. Alley, „Skrzat od dobrych rad”, Edycja Świętego Pawła, 2007 – o wadach i zaletach posiadania rodzeństwa, konieczności dzielenia się przedmiotami i innymi ludźmi – rodzicami oraz o kłopotach z tym związanymi. O sytuacji w rodzinie dziecka najstarszego, najmłodszego i tego w środku. O radzeniu sobie z nietypowym rodzeństwem: niepełnosprawnym lub utalentowanym. Książka zwiera wskazówki dla rodziców i opiekunów.
Jennifer Wilgocki, Marcia Kahn Wright, Czas niepewności. O dzieciach w rodzinach zastępczych, ilustr. Łukasz Kaczmarek, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007 – o sytuacji dzieci mieszkających w rodzinach zastępczych: powodach opuszczenia własnej rodziny, uczuciach wobec przybranych rodziców, trudnościach związanych ze wspólnym życiem, tęsknocie dzieci za domem, o ludziach zaangażowanych w opiekę zastępczą – rodzicach zastępczych, pracowniku socjalnym, prawniku – i ich zadaniach oraz o emocjach doświadczanych przez dzieci w związku z niepewną przyszłością. Książka zawiera uwagi dla rodziców zastępczych.
J.S. Jackson, Najważniejsza jest rodzina. Poradnik dla dzieci, ilustr. R.W. Alley, „Skrzat od dobrych rad”, Edycja Świętego Pawła, 2005 – o rodzinie i jej znaczeniu w naszym życiu. O tym, czego rodzice uczą dzieci, a dzieci rodziców. O potrzebie rozmowy, wspólnej pracy i zabawie, o kłótniach i rodzinnych tradycjach: np. obchodzeniu świąt, wspólnych posiłkach, uczestnictwie w nabożeństwach. O rodzinnych spotkaniach i podtrzymywaniu więzi z krewnymi. Książka zwiera wskazówki dla rodziców i opiekunów.